سنگ روزتا یا سنگ رشید چیست

سنگ روزتا یا سنگ رشید یکی از سنگ نبشته های مشهور جهان است که در شهر رشید که در زبان های غربی روزتا خوانده می شود، مصر کشف شد. کشف این سنگ به تقریبا 222 سال پیش یعنی سال 1799 میلادی می رسد. این سنگ تاریخی توسط ارتش ناپلئون فرانسه کشف شد و سپس با تصرف مصر توسط نیروهای بریتانیایی، این لوح سنگی به موزه بریتانیا منتقل شد. نوشته های روی سنگ را کلید مصر باستان می دانند؛ چرا که این سنگ و نوشته های روی آن باعث اکتشافات تاریخی بزرگی شد.

سنگ روزتا چیست

سنگ نوشته ی روزتا که به گفته ی برخی مورخان، بزرگترین سنگ نبشته جهان محسوب می شود، لوحی است که قدمت آن به 196 سال پیش از میلاد بر می گردد. روی این لوح به خط هیروگلیف، خط دموتیک و خط یونانی باستان نوشته هایی وجود دارد که بر اساس اسناد موزه بریتانیا، نوعی حکم است که از طرف یک شورای روحانیت برای تایید موفقیت و ستایش بطلمیوس پنجم صادر شده است.جنس سنگ روزتا، از سنگ گرانیت است و وزنی حدود 800 کیلوگرم دارد.

بیشتر بخوانید: سنگ گرانیت

مشخصات سنگ روزتا

سنگ روزتا از جنس سنگ گرانیت می باشد. متن حکاکی شده روی این سنگ شامل 14 خط هیروگلیف، 32 خط دموتیک و 54 خط یونانی، نگاشته شده است. ابعاد تقریبی این سنگ 113*76 بوده و ضخامت تقریبی آن 29 سانتی متر است. دو گوشه بالا و راست پایین این سنگ از بین رفته و متن ها در این قسمت ها موجود نیستند.

داستان سنگ روزتا

شاید تصور کنید که متن روی سنگ روزتا استون باعث شهرت این سنگ شود. اما در واقع متن حکاکی شده روی این سنگ، تاثیر زیادی در شهرت این سنگ نداشته است. در واقع می توان گفت نحوه نگارش متن روی این سنگ اهمیت زیادی برای مورخان داشته است و از همین رو سنگ روزتا مصر، مورد توجه زیادی واقع شده است.

متن سنگ روزتا به سه خط هیروگلیف، دموتیک و یونانی باستانی نوشته شده است. هیروگلیف یکی از زبان های رایج در مصر باستان بوده که فراعنه، کاهنان و دیگر مقامات رده بالا در مصر، از آن برای نوشتن متون مقدس استفاده می کردند. علائم نوشتاری این خط درباری، تا سال ها برای مورخان به صورت یک راز باقی مانده بود و همین موضوع باعث شده بود که متونی که به این خط نوشته شده اند، قابل رمزگشایی نباشند.

در سنگ نوشته مشهور روزتا یک متن به سه زبان نوشته شده است و همین موضوع به مورخان کمک کرد که به کمک خطوط دموتیک و یونانی باستان، ژان-فرانسوا شامپولیون، دانشمند فرانسوی، اولین کسی بود که توانست خط هیروگلیف را رمزگشایی کند. خط و زبان دموتیک، به صورت رسمی در مصر و توسط عامه مردم استفاده می شود. خط یونانی باستان نیز از خط های رایج و متداول در آن زمان بوده و از همین رو راحت تر رمزگشایی شدند.

بیشتر بخوانید: سنگ مرمریت

ترجمه سنگ روزتا

متنی که روی سنگ روزتا است، در مورد بطلمیوس پنجم می باشد. این متن با ستایشی طولانی از دستاورد های این فرمانروا آغاز می شود. طبق نوشته های این متن، بطلمیوس پنجم کامیابی بزرگی را برای مصر به ارمغان آورده و مقادیر زیادی ثروت در معابد سرمایه گذاری کرده است. این فرمانروا معابد جدید زیادی ساخت و معابد قدیمی تر را بازسازی کرد. در بخش دیگری از متن سنگ روزتا گفته می شود که بطلمیوس پنجم مالیات ها را تا حد زیادی کاهش داده و برای برخی اقشار جامعه مالیات ها را حذف کرده است.

از دیگر دستاورد های بزرگ بطلمیوس طبق متن سنگ روزتا، بخشیدن و آزاد کردن زندانیانی بوده است که به عنوان دشمن حکومت شناخته می شده اند. از دیگر اقدامات سیاسی این پادشاه طبق سنگ نبشته روزتا، قدرت بخشیدن به مصر و سرکوب دشمنان این حکومت می باشد.

بیشتر بخوانید: سنگ مرمر

در انتهای متن سنگ روزتا، آورده شده است که به افتخار اقدامات این پادشاه بزرگ، در تمامی معابد مصر مجسمه ای از این پادشاه با عنوان «بطلمیوس، مدافع مصر» نصب می شود که همه باید روزی سه مرتبه به آن ادای احترام کنند. بطلمیوس در این متن تاریخی با عناوینی چون «بطلمیوس، تجلی خدا» و «محبوب بتاح» مورد خطاب واقع شده است.

متن سنگ روزتا به این شکل پایان می یابد که این سنگ در همه جای مصر نصب شده و تولد بطلمیوس و روز های آخر هر ماه باید جشن گرفته شود، تا یاد این پادشاه تا ابد زنده بماند.

سوالات متداول درباره سنگ روزتا

• سنگ روزتا در کجا نگه داری می شود؟
  • سنگ روزتا امروزه در موزه بریتانیا نگه داری می شود. اگر چه مقامات مصری، همواره تقاضای بازگشت این لوح به موزه مصر را دارند، اما پس از تصرف مصر توسط بریتانیا این سنگ به موزه بریتانیا منتقل شد و از همان زمان در آنجا قرار دارد.
• سنگ تانیس چه تاثیری بر رمزگشایی خط هیروگلیف داشت؟
  • سنگ تانیس یکی از سنگ نبشته های تاریخی بود که به زبان هیروگلیف نوشته شده بود. تا پیش از رمزگشایی سنگ روزتا توسط شامپولیون، متون این سنگ در هاله ای از ابهام قرار داشت. پس از کشف و رمزگشایی خط هیروگلیف توسط شامپولیون، سنگ تانیس به عنوان مرجعی برای اطمینان حاصل کردن از درستی ترجمه های انجام شده استفاده شد.
• سنگ تانیس در کدام موزه است؟
  • سنگ تانیس در موزه مصر واقع در قاهره نگهداری می شود.
• شهر الرشید کجاست؟
  • شهر الرشید یا همان شهر رشید، شهری بندری در سواحل مدیترانه ای مصر است. این شهر در غرب با نام «روزتا» شناخته می شود؛ چرا که در زمان لشکرکشی ناپلئون به این بندر، فرانسوی ها از نام رزتا برای این شهر استفاده می کرده اند.