سنگ های آذرین (igneous rock) از جمله سنگ هایی هستند که منشا آتش فشانی دارند. چگونگی تشکیل سنگ آذرین همانطور که از نامش پیداست، بستگی به مواد مذاب و محل سرد شدن آن ها دارد. این سنگ ها قدرت و دوام بالایی دارند و از همین رو برای ساخت سازه های که پرکاربرد هستند، به فراوانی مورد استفاده قرار می گیرند. سنگ های آذرین انواع متفاوتی دارند و کاربرد هر یک از آن ها متفاوت است. با توجه به کاربرد و استفاده روز افزون از این نوع سنگ در ساختمان سازی و سنگ های ساختمانی، در این مقاله قصد داریم نحوه تشکیل سنگ آذرین و کاربرد های آن را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم.
سنگ آذرین چیست
سنگ آذرین به انواعی از سنگ ها گفته می شود که بر اثر سرد شدن مواد مذاب در داخل یا خارج از زمین به وجود می آیند. سنگ های آذرین با نام سنگ های آتشفشانی نیز شناخته می شوند. مواد مذاب پس از جاری شدن در سطح یا زیر زمین به تدریج سرد شده و کریستاله می شوند. از کریستاله و سرد شدن مواد مذاب در بخش های مختلف زمین در نهایت سنگ آذرین به وجود می آید.
بیشتر بخوانید: سنگ تراورتن
انواع سنگ آذرین
سنگ های آذرین در اغلب منابع به دو گروه کلی آذرین درونی و بیرونی تقسیم می شوند. با این حال می توان گفت سنگ های آذرین به طور جزئی تر به سه گروه تقسیم می شوند. سنگ های آذرین درونی، آذرین بیرونی و آذرین سطحی سه گروه سنگ آذرین موجود در طبیعت می باشند که در ادامه به بررسی هر یک خواهیم پرداخت.
سنگ های آذرین درونی
این نوع سنگ ها که آذرین نفوذی نیز شناخته می شوند، در قسمت های زیرین زمین تشکیل می شوند. ماگما ها علاوه بر سطح زمین ممکن است در مسیر های زیرزمینی نیز جریان داشته باشد. از سرد شدن ماگما در این جریان های زیر زمینی سنگ آذرین درونی ایجاد می شود. بافت این نوع سنگ ها اغلب درشت است؛ زیرا ماگما در زیر زمین به آرامی سرد می شود. سرعت کم سرد شدن به رشد کریستال ها کمک می کند. سنگ گرانیت و دیوریت دو نوع سنگ آذرین درونی معروف می باشند.
سنگ های آذرین بیرونی
سنگ های اذرین بیرونی از سرد شدن ماگمایی که روی سطح زمین جریان می یابد، به وجود می آیند. گدازه یا همان ماگما پس از جریان یافتن بر سطح زمین و تماس مستقیم با هوا با سرعت بیشتری نسبت به ماگمای درون زمین سرد می شوند. سرد شدن سریع این ماگما ها باعث می شود که سنگ های آذرین به وجود آمده بافت ریزتری داشته باشند؛ چرا که فرصت تشکیل کریستال را در این زمان کم نخواهند داشت. سنگ های بازالت، آندزیت و ریولیت از جمله سنگ های مهم آذرین هستند.
سنگ های آذرین سطحی یا Hypabysal
این نوع سنگ ها اغلب در دسته سنگ های آذرین درونی دسته بندی می شوند. گاهی ماگما در سطح های کم عمق زیر پوسته سرد شده و تشکیل کریستال می دهد. این سنگ ها نه مانند سنگ های آذرین درونی در اعماق زمین هستند و نه مانند سنگ های آذرین بیرونی در سطح زمین. به این سنگ ها که در لایه های کم عمق سطح زمین تشکیل می شوند، سنگ آذرین سطحی گفته می شوند.
بیشتر بخوانید: نمای سنگ خشک
کاربرد سنگ آذرین
سنگ های فراوانی در خانواده سنگ های آذرین قرار می گیرند که هر یک کاربردهای خاصی در صنایع مختلف دارند. در ادامه به صورت کلی، متداول ترین کاربرد های سنگ های آذرین را نام خواهیم برد.
- استفاده در ساخت راه آهن
- ساخت کفپوش
- ساخت سنگ شکن
- تولید لوازم آرایشی و بهداشتی
- استفاده از انواع متخلخل آن به عنوان سنگ پا
- ساخت کاشی کف
- ساخت سنگ قبر
- استفاده در ساخت کابینت
- راه سازی و ساخت پل
- ساخت دیوار پوش
- استفاده در نمای ساختمان
- ساخت کتیبه
- ساخت مجسمه
- ساخت اشیا دکوراتیو
- ساخت انواع سنگ ساینده
- ساخت راه پله و راهرو
- استفاده درمحوطه به عنوان دیوار یا کف پوش
مزایا استفاده از سنگ های آذرین
استفاده از سنگ های آذرین در صنایع مختلف، مخصوصا ساختمان سازی از مزایای زیادی برخوردار است. در ادامه مهم ترین مزایای استفاده از سنگ های آذرین را بر خواهیم شمرد:
- مقاوت بالا در برابر شرایط مختلف آب و هوایی
- استقامت بالا در برابر نفوذ آب
- استحکام زیاد در برابر فرسایش و ضربه
- طول عمر و دوام بالا
- سختی زیاد
- تنوع زیاد در طرح و رنگ
- قیمت مناسب
- قابلیت هماهنگ شدن با مصالح در ساختمان سازی
- مقاومت بالا در برابر خوردگی
- مقاوم به خط و خش و سائیدگی
- مناسب برای محیط زیست
- مقومت حرارتی بالا
معایب استفاده از سنگ های آذرین
اگر چه سنگ های آذرین مزایای زیادی دارند و در صنایع مختلف کاربرد های فراوانی دارند، اما معایبی نیز می توان برای آن بر شمرد. از مهم ترین معایب سنگ های آذرین پر کاربرد در زندگی انسان، مانند گرانیت، وجود ترکیبات پرتوزای فراوان می باشد. از همین رو استفاده از این نوع سنگ برای هر گونه کاربری در محیط های درمانی استفاده نمی شود. از دیگر معایب این سنگ تیره و کدر شدن ظاهر آن در برابر شرایط جوی مانند بارندگی می باشد. پس از باران و دیگر شرایط جوی لکه های متعددی رو این سنگ به وجود می آید که تمیز کردن آن اغلب مشکل خواهد بود. از همین رو استفاده از این سنگ به عنوان سنگ نما در حال منسوخ شدن می باشد.
قیمت سنگ آذرین
قیمت سنگ آذرین به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع سنگ آذرین، محل کاربری، ضخامت، ابعاد، وزن و نحوه فرآوری همگی از جمله عواملی هستند که در تعیین قیمت نقش اساسی دارند. از همین رو به طور کلی نمی توان قیمت کلی برای این نوع سنگ ها در نظر گرفت. اما می توان گفت سنگ های آذرین اغلب نسبت به دیگر سنگ ها قیمت بالاتری دارند.
تصاویر عکس های سنگ آذرین
سوالات متداول درباره سنگ آذرین
- سنگ آذرین اغلب در کجا یافت می شود؟
- از آنجایی که این سنگ ها بر اثر سرد شدن مواد مذاب به وجود می آیند، اغلب در اطراف کوه های آتشفشانی یافت می شوند.
- معدن سنگ آذرین در ایران کجاست؟
- معادن سنگ های آذرین در ایران در بخش هایی که فعالیت های آتشفشانی دیده می شود، یافت می شوند. زنجان، سروجان، گلپایگان، زریگان، برنورد، تبریز و مشهد از جمله شهر هایی هستند که معادن قابل توجهی از سنگ آذرین در آن ها یافت می شود.